تذکره پیمانه

کتاب تذکره پیمانه نوشته احمد گلچین معانی

در ذکر ساقی نامه ها و احوال و آثار ساقی نامه سرایان ذیل تذکره میخانه طبق تحقیق استاد احمد گلچین معانی در مدخل‌ کتاب تذکره پیمانه خود که ذیلی است بر تذکره‌ میخانه معروف«ساقی نامه و مغنی نامه که اجزای‌ یک منظومه مستقل را تشکیل می‌دهد،ابیاتی است‌ خطابی در بحر متقارب مثمن مقصور یا محذوف‌ که در آن شاعر با خواستن باده از ساقی و تکلیف‌ سرودن و نواختن به مغنی،مکنونات خاطر خود را درباره دنیای فانی و بی اعتباری مقام و منصب‌ و...ظاهر و آشکار می‌سازد...»به اقرب‌ احتمالات نظامی گنجوی در سرایش مغنی نامه خود به شعر گرگانی نظر داشته و اسکندر نامه را به تتبع‌ از او سروده است. امیر خسرو دهلوی نیز در آیینه سکندری و بسیاری و بیشماری دیگر از شاعران ایران و هند یا مانند:خواجوی کرمانی در همای و همایون و جامی در سکندر نامه و... می‌دانیم ساقی نامه یا مغنی نامه حافظ در چاپ‌ قزوینی-غنی 58 بیت است و بدون عنوان مسطور شده،اما در تعدادی دیگر از نسخ برایش عنوان ذکر کرده و آن را تا 151 بیت آورده‌اند.اما به هر حال‌ این مثنوی حافظ با این که او اصولا به غزلسرایی‌ شهره است و تخصص او این نوع از شعر است‌ معهذا بسیار زیبا،استادانه و دلنشین و دلربا سروده‌ شده است و پس از او-به خصوص از قرن دهم به‌ بعد-سرایش مغنی نامه(ساقی نامه)آهنگ‌ سریع‌تری پیدا کرد. امیدی تهرانی(متوفای 929) حکیم پرتوی شیرازی(متوفای 941)،اهلی‌ شیرازی(م.942)،رضی الدین‌ آرتیمانی(م.1037)و دهها شاعر کوچک و بزرگ‌ دیگر به ساختن این نوع از شعر پرداختند.به هر حال همیشه و همیشه بین شعر و موسیقی در ادبیات‌ منظوم ایران رفاقت و قرابت و آمیختگی وجود داشته‌ است.ترکیب‌های سرود گوی،سرود سرا سرودن،سرودی و...به فراوانی در ادبیات‌ فارسی دیده می‌شود.